Castellum Hoge Woerd is een opvallende, eigentijdse herbouw van een Romeins fort.
De herbouw bevindt zich op de exacte locatie van de restanten in de grond en kent
dezelfde omtrek en hoogte van de wallen als het origineel.
Vanuit dit fort bewaakten ruim 2000 jaar geleden Romeinse soldaten de rivier de Rijn.
Het Castellum ligt namelijk pal aan de Limes: de voormalige noordgrens van het
Romeinse Rijk. Tegenwoordig komen op deze historische plek vol archeologische
schatten cultuur, natuur en historie op unieke wijze samen door middel van het
archeologische museum, het theater, de stadsboerderij en het café-restaurant die zich
binnen de muren van het fort bevinden.
Bovendien ligt het Castellum pal aan de limes
(Romeinse grens) in Nederland, die onlangs is uitgeroepen tot UNESCO
Werelderfgoed. Lees meer onder de kop ‘Romeinse limes’.
In 1997 werd in een uithoek van een van de eerste wijken van Leidsche Rijn op één
dag de hele infrastructuur van de Romeinse grens (limes) gevonden: de grensweg, de
rivier én een schip. Dat was de start van omvangrijk archeologisch onderzoek, het
grootste in zijn soort ooit in Nederland gedaan. Dit onderzoek leverde meerdere
Romeinse schepen en wachttorens op en talrijke mooi bewaard gebleven
gebruiksvoorwerpen die samen het verhaal vertellen over 3000 jaar wonen en werken
in het Nederlandse rivierengebied. Ook leverde het onderzoek belangwekkende
nieuwe inzichten op over het functioneren van de Romeinse limes in ons land.
Op 27 juli 2021 heeft het Werelderfgoedcomité van UNESCO de Neder-Germaanse
limes de status van Werelderfgoed toegekend. Het is een wereldwijde erkenning van
de unieke en universele waarde van ons deel van de limes, vertegenwoordigd door in
totaal 19 archeologische vindplaatsen uit de Romeinse tijd.
De limes was 2000 jaar geleden de buitengrens van het Romeinse Rijk. In de tweede
eeuw na Chr. was het Romeinse Rijk op zijn grootst en omvatte het delen van Europa,
het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In Nederland vormde de Rijn een natuurlijke
grens en op de zuidoevers bouwden de Romeinen legerkampen, wachttorens, wegen
en waterwerken. Lokale gemeenschappen vestigden zich in de nabijheid, dreven
handel of gingen de strijd aan. Meer dan 400 jaar lang waren Romeinse soldaten
aanwezig in Nederland. De grens vormde ook een uitwisselingsplaats van kennis en
cultuur. De limes heeft een archeologische schat nagelaten in onze bodem: bijzondere
gebruiksvoorwerpen zoals sieraden en glaswerk, schepen, resten van forten, maar
ook wapens en gereedschap. De limes is hiermee het grootste archeologische
monument van Nederland
Op de plek waar zo’n 2000 jaar geleden een Romeins fort stond, is het Castellum gebouwd. De locatie is precies die van het oorspronkelijke fort, de wallen zijn net zo hoog en de omtrek is even groot. Bouwen op een archeologisch rijksmonument vraagt een bijzondere benadering. Allereerst is er ultralicht gebouwd, zodat heipalen nauwelijks nodig waren (alleen onder de theaterzaal). Hierdoor is de ondergrond waarin nog archeologische schatten zitten niet verstoord. Het Castellum is ontworpen door Skets Architectuurstudio.
Voor het bouwen van Castellum Hoge Woerd is er gekozen voor een duurzame benadering. Op het paviljoen zit een sedumdak, onder de grond bevindt zich een warmte-koude opslag, op de wachttorens zitten zonnecellen en voor de bouw zijn duurzame materialen gebruikt.